İbraname tüm alanlarda önem arzetmekle beraber bu yazıdaki inceleme alanımız iş hukuku ile sınırlı olacaktır. İbraname sözlük anlam ile aklama belgesi anlamına gelmektedir. Yani ibra edenin ibra edileni ibra konusunda aklamasıdır. Bir hakkı kısmen veya tamamen ortadan kaldıran bir işlevi olduğu için sıkı şekil şartlarına tabi tutulmuştur. İbraname Borçlar Kanununun 420 . maddesinde düzenlenmiştir. İlgili madde ibranamenin geçerlilik koşullarını şu şekilde düzenlemiştir:
BK M. 420: İşçinin işverenden alacağına ilişkin ibra sözleşmesinin yazılı olması, ibra tarihi itibarıyla sözleşmenin sona ermesinden başlayarak en az bir aylık sürenin geçmiş bulunması, ibra konusu alacağın türünün ve miktarının açıkça belirtilmesi, ödemenin hak tutarına nazaran noksansız ve banka aracılığıyla yapılması şarttır. Bu unsurları taşımayan ibra sözleşmeleri veya ibraname kesin olarak hükümsüzdür.
Hakkın gerçek tutarda ödendiğini ihtiva etmeyen ibra sözleşmeleri veya ibra beyanını muhtevi diğer ödeme belgeleri, içerdikleri miktarla sınırlı olarak makbuz hükmündedir. Bu hâlde dahi, ödemelerin banka aracılığıyla yapılmış olması zorunludur.
İkinci ve üçüncü fıkra hükümleri, destekten yoksun kalanlar ile işçinin diğer yakınlarının isteyebilecekleri dâhil, hizmet sözleşmesinden doğan bütün tazminat alacaklarına da uygulanır.Şeklindedir. Görüldüğü üzere ibranamenin geçerli olabilmesi için öncelikle ibranamenin yazılı olması, sözleşmenin sona ermesinin üzerinden en az bir aylık sürenin geçmesi, ibra konusu alacağın türüünün ve miktarının açıkça belirtilmesi, ödemenin hak tutarına göre nazaran noksansız ve banka aracılığı ile yapılması gerekmektedir. Bu şartlar seçimlik olarak değil, hepsinin mutlak olarak bir arada bulunması gerekmektedir. Bu düzenlemeye aykırı olarak yapılan sözleşmeler kesin olarak hükümsüzdür. Yine Hakkın gerçek tutarda ödendiğini ihtiva etmeyen ibra sözleşmeleri veya ibra beyanını muhtevi diğer ödeme belgeleri, içerdikleri miktarla sınırlı olarak makbuz hükmündedir.
Görüldüğü üzere ibraname çok sıkı şekil şartlarına tabi olarak düzenlenmiştir. Şekil şartlarına uygun yapılmayan bir ibranameye karşılık bir ödeme yapıldıysa yapılan bu ödeme makbuz hükmünde kabul edilecek olup bakiye alacak için hak talebinde bulunabilecektir. Örneğin işten 01.01.2025 tarihinde çıkartılan bir işçiye aynı tarihli bir ibraname imzalatılmış ve içeriğinde 100.000 TL kıdem tazminatının ödeneceği belirtilmiştir. Örneğimizde ibraname iş sözleşmesinin sonlandırılmasının üzerinden 1 aylık süre geçmeden düzenlendiği için geçersizdir. Ne var ki ödeneceği vaadedilen 100.000 TL ödenmişse bu miktar açısından imzalanan ibraname makbuz hükmünde kabul edilecektir. Yani işçinin hak ettiği gerçek alacağı 100.000 TL den fazla bir miktara tekabül ediyorsa bakiye alacak için dava açabilecektir.